Töre dizileri, özellikle 2000'lerden bu yana onlarca örneğini gördüğümüz, bazıları başarılı olan, bazıları ise istenen başarıya asla ulaşamayan bir dizi türü olarak tanımlanabilir. Çoğunlukla Türk veya Kürt aile hayatını, geniş ailelerin yaşantılarını ve bu ailelerin içinde yaşanan dramaları anlatan töre dizileri, aslında Türkiye'nin gerçekliklerini de yansıtmaktadır. Bu gerçekliklerden zaman zaman çıkılıyor olsa da töre dizileri özellikle senaryolarıyla tüm açıkları kapatabiliyor.
En iyi örneklerini 2000'li yıllarda gördüğümüz töre dizileri günümüzde de tam gaz devam ediyor. Artık daha yüksek bütçelerle çekilebilen töre dizileri, bu sayede daha fazla izleyiciyi kendisine çekebiliyor. Ancak buna rağmen eski töre dizileri de ya internet üzerinden, ya da tekrarlar üstünden ilk günkü kadar izlenmeye devam ediyor.
Töre dizileri Türk dizi sektörüne damga vurmaya devam ediyorken bizim de bu tür dizileri sevenler için bir liste hazırlamamamız beklenemezdi. İşte karşınızda en iyi töre ve aşiret dizileri!
Töre Dizisi Nedir?
Töre dizileri yeni yayın döneminde de sık sık karşılaşmayı beklediğimiz bir dizi türü. Ancak töre dizisi dendiğimizde aklımıza bazı klişeler geliyor; örneğin konaklar, soylu aileler, kan davaları, yasak aşklar ve niceleri. Ancak tıpkı töre tanımının bağlamından kayması gibi töre dizisi kavramı da bağlamından kaymış vaziyette.
Sözlük anlamı olarak töre "bir toplumda ahlak, gelenek, görenek ve ortaklaşa alışkılarca belirlenmiş, benimsenmiş davranışların ve yaşama biçimlerinin, öteden beri uyulagelen toplumsal kuralların, şu ya da bu konuda tutulagelen yolların tümü" şeklinde tanımlanmaktadır.
Yerli töre dizileri de aslında çoğunlukla belli kalıpların içinde yaşayan aileleri ve bu ailelerde yaşayanları konu alır. Zaman zaman aileler arası mücadele, kalıplardan kurtulmaya çalışan aile bireyleri veya fırtınalı aşk hikayeleri de işin içine girebilir.
Töre dizisi kavramını sizler için tanımladık, şimdi gelelim bu dizi türünün en önemli örneklerine. Bu listemizde yer yer geçmişe dönecek, yer yer de unuttuğunuz töre dizisi oyuncularını hatırlayacaksınız. Detaylar geliyor...
Asmalı Konak (2002-2003)
Türk televizyonlarının efsanevi dizilerinden biri olan Asmalı Konak, Nevşehir'in Kapadokya bölgesinde geçen, geleneksel aile yapısını ve aile içi ilişkileri konu alan bir dizidir. Dizinin başrollerini Özcan Deniz ve Nurgül Yeşilçay paylaşmaktadır.
Asmalı Konak yukarıda bahsettiğimiz kalıplardan kurtulmaya çalışan bireylere dayalı töre dizilerinin önemli örneklerindendir. Başrolde İstanbul doğumlu Bahar isimli bir kız ve Nevşehir doğumlu Seymen isimli bir erkek var. New York'ta tanışan ve birbirlerini seven bu çift, evlenmek üzere Nevşehir'e giderler.
Seymen burada varlıklı ve köklü bir ailenin çocuğudur. Aile, kısaca Asmalı Konak olarak da anılan büyük bir evde bir arada yaşamaktadır. Bahar bir yandan gördüğü ihtişama hayran kalacak, bir yandan da iki ayrı hayatın içine sıkışıp kalacaktır.
İstanbullu Gelin (2017-2019)
Özcan Deniz'in başrolünde olduğu bir diğer dizi. Ancak diğer töre veya aşiret dizilerinin aksine dizi Doğu Anadolu'da veya İstanbul'da değil, Türkiye'nin en büyük dördüncü kenti olan Bursa'da geçiyor.
Bursa'da yaşayan zengin bir ailenin hikayesini anlatan bu dizi, geleneksel aile değerlerini modern yaşamın zorluklarıyla birleştiriyor. Dizide tıpkı Asmalı Konak'ta olduğu gibi aileye dışarıdan bir kız giriyor. Ailenin büyükhanımı tarafınca kabul edilmeyen bu kız, hem geleneklere bağlı kalınabileceğini, hem de insanın kendi hayatını yaşayabileceğini göstermekte.
Dizinin başrollerini Aslı Enver ve Özcan Deniz paylaşmaktadır. Dizi, yayınlandığı dönemde büyük ilgi toplamış, eski töre dizileri kadar da başarılı olmuştur.
Bir Zamanlar Çukurova (2018-2022)
Türk televizyonlarının en uzun soluklu töre dizileri arasında yer alan Bir Zamanlar Çukurova, sık sık sorulan Adana'da çekilen dizi var mı sorusunun da en önemli cevaplarından biri. Zaten dizinin isminde geçen Çukurova kelimesi de bu durumu fazlasıyla öne çıkartmakta.
1970'lerin Adana'sında geçen bu dizi, aşk, ihanet ve intikam dolu bir hikayeyi bizlere sunmaktadır. Tüm bunların içinde Çukurova'nın geleneksel değerleri, sınıf çatışmaları ve aileler arasındaki mücadeleler de yoğun şekilde kendine yer bulmakta, Orhan Kemal romanlarından çıkmışçasına bir Çukurova tasviri bizleri karşılamaktadır.
Dizinin başrollerini Hilal Altınbilek, Vahide Perçin, Uğur Güneş, Murat Ünalmış, İbrahim Çelikkol ve Kerem Alışık gibi başarılı oyuncular paylaşmıştır.
Hanımın Çiftliği (2009-2011)
Adana'da geçen dizi var mı sorusunun bir diğer önemli cevabı da Hanımın Çiftliği. Toplumcu gerçekçilik ekolünün en önemli isimlerinden Orhan Kemal'in ölümsüz eserinden uyarlanan bu dizi, en iyi töre dizilerinden biri olarak gösterilebilir.
Bahsettiğimiz üzere Adana’da geçen bu dizi, zengin ve güçlü bir aşiretin içindeki güç mücadelelerini ve aile ilişkilerini işler. Toplumcu gerçekçi eserlerin değişilmez motiflerinden sınıf çatışması bu diziye de damgasını vurur. Sınıf çatışması bu dizide kendisini aşk temasıyla birlikte gösterir.
Dizinin başrollerini Mehmet Aslantuğ, Özgü Namal, Ebru Özkan, Caner Cindoruk, Hakan Boyav gibi başarılı oyuncular canlandırmıştır. Dizi dönemin parasıyla 1.8 milyon TL'ye mal olmuştur, döneminin rekortmen yapımlarından birisidir.
Aliye (2004-2006)
Aliye bir töreden kaçış dizisidir, kendini bulmaya çalışan bir kadının zorlukları aşarak kendine yeni bir hayat kurmaya çalışmasının hikayesidir. Bu açıdan diğer töre dizilerinden ayrıldığı söylenebilir.
Edirne'de yaşayan köklü bir ailenin gelini olan Aliye, bir gün kocası Sinan'ın kendisini aldattığını öğrenir. Bu durumu kendine yediremeyen Aliye, iki çocuğunu da alıp İstanbul'a gelir. Aliye bir yandan Sinan'ı gerisinde bırakmak, bir yandan da yeni hayatına bir şekilde tutunmak zorundadır, üstelik Sinan bir çocuğunu da alıkoymuştur.
Dizinin başrollerini Sanem Çelik, Nejat İşler, Halit Ergenç, İlhan Şeşen, Barış Falay, İsmail İncekara gibi oyuncular canlandırmıştır. Kıraç'ın yaptığı jenerik müziğiyle de hatırlanan Aliye, eski töre dizileri arasında ayrı bir yere sahip.
Hercai (2019-2021)
Hercai yeni töre dizileri arasında en öne çıkan ve en uzun soluklu olmayı başaranlardan birisi. Bu kez karşımızda hem bir düşmanlık, hem de bir imkansız aşk hikayesi var.
Mardin'de geçen bu dizi, iki düşman aşiretin çocukları arasında yaşanan imkansız aşkı anlatır. Aslanbey aşiretleri ve Şadoğlu aşiretleri arasındaki çatışma içinde ayakta kalmaya çalışan aşıkların tek isteği birbirlerine kavuşmaktır.
Mardin'de hangi diziler çekildi sorusunun en yeni cevaplarından olan Hercai, pandemi döneminin en tutulan dizilerinden birisiydi.
Karagül (2013-2016)
Türk televziyonlarının en uzun soluklu dizilerinden biri olan Karagül, töre ve aşiret dizileri dendiğinde de akla ilk gelmesi gereken dizilerden birisi olarak öne çıkıyor.
Tarihi bir kent olan Halfeti'de geçen dizi, aşiret içi entrikaları, aile ilişkilerini ve geleneksel değerleri konu alır. Toplam 125 bölüm süren dizi, bugün bile tekrarları üstünden sevilerek izlenmektedir.
Sıla (2006-2008)
Birçok kişinin aklına aşiret dizileri dendiğinde gelen bir numaralı dizi halen Sıla, nitekim bu dizi bildiğimiz anlamda aşiret dizisi kavramının tüm kriterlerini karşılıyor.
Aşiret gelenekleri ve törelerin yoğun olarak işlendiği bu dizide, zorla evlendirilen Sıla ve Boran Ağa'nın hikayesi anlatılır. İstanbul'da büyüyen ve modern değerlere bağlı olarak yetiştirilen Sıla, bir anda kendisini aşiret gelini olarak bulur.
Cansu Dere ve Mehmet Akif Alakurt gibi iki önemli oyuncuyu bizlere tanıtan dizi konumundaki Sıla, en iyi aşiret dizileri arasında kabul edilmektedir. Dizinin müziği de bizzat Sıla Gençoğlu tarafından yapılmıştır.
Aşk-ı Memnu (2008-2010)
Bu diziyi töre dizileri gibi bir dizide görmek tuhaf gelebilir, fakat aslında detaylıca baktığımızda Aşk-ı Memnu da bir töre dizisi diyebiliriz: belli kurallara göre yaşayan soylu aileler, aileler arasında yapılan mantık evlilikleri ve zamana ayak uydurarak geleneklerin dışında yaşamak isteyen insanlar.
Halit Ziya Uşaklıgil'in ölümsüz eserinden uyarlanan dizi, Adnan Ziyagil ile bir mantık evliliği yapan Bihter Yöreoğlu'nun hayatını merkeze alıyor. Yöreoğlu ailesini eski günlerine döndürmek isteyen Bihter, yeni hayatında Adnan Bey'in yeğeni Behlül ile tanışacak, ikili arasında yasak bir aşk doğacaktır.
Türk televizyonlarının en unutulmaz dizileri arasında yer alan Aşk-ı Memnu'nun tekrarları her yaz Kanal D tarafından veriliyor ve dizi ilk günkü heyecanla izlenmeye devam ediyor.
Zerda (2002-2004)
Büyük şehirden köyüne dönen bir genç kızın, aşiret gelenekleriyle mücadelesini ve aşkını konu alan Zerda, töre dizileri döneminin en iyi döneminde çıkmasına rağmen en sevilen dizilerden birisi olmayı başardı.
Zamana ayak uydurmak ve geleneklere bağlı kalmak arasındaki çatışmayı en iyi şekilde aktaran dizilerden Zerda, bunu yaparken bizlere elbette fırtınalı bir aşk hikayesi de sunuyor.
Başrollerinde dönemin iyi oyuncularından Yavuz Bingöl'ün yanı sıra Yavuz Bingöl, Ece Uslu, Burak Sergen, Güven Hokna, Halit Ergenç'in yer aldığı Zerda, en iyi töre dizileri arasında kabul edilmektedir.
