AMED TV - 8. Yargı Paketi olarak bilinen Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazete'de yayımlandı.
Ak Parti'nin Meclis'e sunduğu, Türk Ceza Kanunu'na (TCK) yeni düzenlemeler getiren 8. Yargı Paketi, TBMM Genel Kurulu'nda üç gün süren görüşmelerin ardından 2 Mart'ta kabul edilmişti.
Kanunun Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla, emekliler bayram ikramiyelerini Ramazan ve Kurban bayramı öncesinde 3'er bin lira olarak alacak.
Düzenlemeyle, TCK'nin 52. maddesindeki adli para cezaları da artırılacak. Bir günlük adli para cezasının alt sınırı 20 liradan 100 liraya çıktı.
İtiraz, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri eşitlenerek 2 hafta oldu. Hükmün geriye bırakılması kararlarına karşı temyiz yolu da açıldı.
'ÖRGÜT ADINA SUÇ İŞLEME' FİİLİNDE DÜZENLEME
Kanundaki, en çarpıcı düzenlemelerden biri Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) eylül ayında iptal ettiği, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 220/6 maddesinde yer alan, 'örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek' fiiline ilişkin olmuştu. Yeni düzenlemede, 'somut gerekçeler olmalı' denilen ve 'örgüt adına' kavramının belirsizliğine işaret edilen AYM kararı dikkate alınmamış ve bu fiil müstakil bir suç sayılmıştı.
Kanunun Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla, 'örgüt adına suç işleme' fiiline getirilen yeni düzenleme de yürürlüğe girdi. Buna göre, 'örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlediği' iddia edilen kişi, ayrıca 2 yıl 6 aydan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. İşlenen suçun niteliğine göre verilecek ceza yarısına kadar indirilebilecek.
Kişi, TCK'nın 'devletin güvenliğine karşı suçlar ile anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar' bakımından 'silahlı örgüt' maddesini düzenleyen 314. maddesine de eklenen fıkrayla da ayrıca 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılabilecek.
EMEKLİ İKRAMİYELERİ
Kanunun Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla, emekliler bayram ikramiyelerini Ramazan ve Kurban bayramında 3'er bin lira olarak alacak.
Ak Parti'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, emeklilerin bayram ikramiyesinin 3 bin lira olacağını açıklamış, kabine toplantısının ardından konuşan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, ödemelerin bayramdan önce yapılacağını açıklamıştı.
1 HAZİRAN'DA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK DÜZENLEMELER
Kanunun; hükmün açıklanmasının geri bırakılması, adli para cezalarında artış, istinaf istemi ve temyiz sürelerinde değişiklik ile İcra ve İflas Kanunu düzenlemelerin de yer aldığı 17 maddesi 1 Haziran'dan itibaren yürürlüğe girecek.
Adalet Bakanlığı bünyesinde OHAL'de geçici bir süreliğine kurulan Tazminat Komisyonu da Kanun'a göre 1 Haziran'dan itibaren kalıcı hale getirilecek. Makul sürede yargılanma hakkının ihlali iddialarıyla ilgili manevi tazminat taleplerini de Tazminat Komisyonu karara bağlayacak. Yapılan müracaatlar hakkında 9 ay içinde karar verilecek.
HAGB'YE İSTİNAF YOLU AÇILDI
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda, hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kapsamında, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklı kalacak.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tabi tutulacak. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemeyecek. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesi gibi başka yükümlülükler yerine getirmesine karar verilebilecek. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı duracak.
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kalkacak ve davanın düşmesine karar verilecek.
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranılması halinde, mahkeme hükmü açıklayacak. Mahkeme, cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar verebilecek. Açıklanan veya yeni kurulan hükme itiraz edilebilecek.
HAGB kararına karşı istinaf yoluna başvurulabilecek. Karar, ilk derece mahkemesi sıfatıyla bölge adliye mahkemesi veya Yargıtay tarafından verilmesi halinde temyiz yoluna gidilebilecek. Karar ve hükümler, istinaf ve temyizde usul ve esasa ilişkin hukuka aykırılıklar yönünden incelenecek.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda, hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kapsamında, sanığa yüklenen suçtan dolayı yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklı kalacak.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tabi tutulacak. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemeyecek. Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesi gibi başka yükümlülükler yerine getirmesine karar verilebilecek. Denetim süresi içinde dava zamanaşımı duracak.
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kalkacak ve davanın düşmesine karar verilecek.
• AİHM VE AYM BAŞVURULARI
Teklifle, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun'un adı 'Tazminat Komisyonunun Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Kanun' şeklinde değiştiriliyor.
Adalet Bakanlığı bünyesinde geçici bir süreliğine kurulan Tazminat Komisyonu, kalıcı hale gelecek. Komisyon, söz konusu tazminat talepleri dışında, yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı durumlarda AYM'ye yapılan bireysel başvurularda Anayasa Mahkemesi'nin başvuru yollarının tüketilmediği gerekçesiyle 'kabul edilemezlik' kararı verilenler ile incelemenin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmediği gerekçesiyle 'düşme kararı' verilenlerin belirlenen süre içinde müracaat etmesiyle bu dosyaları da inceleyecek.
10 Ekim 2023 tarihinden itibaren doğrudan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) yapılan başvuruların, 'iç hukuk yollarının tüketilmemiş olması' gerekçesine dayanan kabul edilemezlik kararları da tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde müracaat üzerine Komisyon tarafından incelenecek.
Ağır ceza mahkemesinin görevi kapsamında olmasına rağmen Komisyona yapılan istemler, ağır ceza mahkemesine gönderilecek. Komisyonun görev alanına giren ve girmeyen istemler birlikte yapılmış ise Komisyon, görev alanına girmeyen istemleri ayırarak ağır ceza mahkemesine gönderecek. Bu hallerde Komisyona yapılan istem tarihi esas alınacak. Komisyon ile ağır ceza mahkemesi arasında görev konusunda anlaşmazlık çıkması halinde Komisyonun görevine giren işlerin tespiti amacıyla ağır ceza mahkemesi veya Komisyon, kesin olarak karar verilmek üzere Ankara Bölge Adliye Mahkemesine başvuracak.
• KONUTU TERK ETMEME CEZA SAYILACAK
Düzenlemeyle, konutu terk etmemek gibi 'özgürlüğü kısıtlayıcı' cezalar, verilen cezadan 'tutukluluk' gibi mahsup edilecek. Konutu terk etmeme cezası alan kişi, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilirse ya da açılan dava sonunda beraat ederse tazminat talep edebilecek.
Suçtan kaynaklanan, 'mal varlığı değerlerini aklama, silahlı örgüt, terörizmin finansmanı' gibi suçlamaların bir şirketin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde kayyım atanmasına karar verildiğinde, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kayyım olarak atanabilecek.
• İSTİNAF İSTEMİ VE SÜRELERİNDE DEĞİŞİKLİK
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapılan değişiklikle de istinaf istemi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde yapılabilecek.
Ağır ceza mahkemelerinde bulunan Cumhuriyet savcıları, yargı çevresi içerisindeki asliye mahkemelerinin hükümlerine karşı, kararın o yer Cumhuriyet başsavcılığına geliş tarihinden itibaren iki hafta içinde başvurabilecek.
Düzenlemeyle kanun yollarına başvuru süreleri tek tipleştirilecek ve bu sürelerin tebliğden itibaren başlamasına dair değişiklikler de yapılacak. İstinaf ve temyiz kanun yollarına başvuru süreleri 'iki hafta' veya 'ay' olarak belirlenecek ve bu sürelerin kararın tebliğiyle başlayacağı kabul edilecek. Bu değişiklik de 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar bakımından geçerli olacağı kabul ediliyor.
• TEMYİZ İSTEMİ VE SÜRESİ
Teklife göre temyiz istemi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde yapılacak. Temyiz eden, hükmün neden bozulmasını istediğini başvurusunda göstermek zorunda olacak. Cumhuriyet savcısı da temyiz isteğinin sanığın yararına veya aleyhine olduğunu açıkça belirtecek.
Değişiklikler, 1 Haziran 2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacak. Bu tarihten önce verilen kararlar hakkında da değişiklikten önceki hükümlerin uygulanması sürdürülecek.
• KİŞİLİĞİN VEYA MAL VARLIĞININ KORUNMASI
Buna göre, kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan kişi, isteği üzerine kısıtlanacak veya kendisine kayyım atanacak. Toplam 5 yıl veya daha fazla kesinleşmiş hapis cezasının infazı amacıyla ceza infaz kurumunda bulunan kişi, isteği bulunmasa dahi kişiliğinin veya mal varlığının korunması bakımından gerekli görülmesi halinde kısıtlanabilecek.
Anayasa Mahkemesi kararı gereğince Türk Medeni Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, akıl hastalığı veya akıl zayıflığı sebebiyle kısıtlamaya karar verilebilmesi için aranan resmi sağlık kurulu raporunun temini amacıyla, yasanın 'usul' başlıklı madde hükümlerine başvurulabilecek.
• VESAYETİN SONA ERDİRİLMESİ
Anayasa Mahkemesi kararı bağlamında Türk Medeni Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, resmi sağlık kurulu raporunun alınabilmesini temin amacıyla kişinin vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle kıl, tükürük, tırnak gibi örnekler alınabilecek.
Kişiye gerekli tıbbi müdahaleler yapılabilecek ve gerektiğinde kişi, hekim ön raporu üzerine en fazla 20 gün süreyle sağlık kuruluşuna yerleştirilebilecek.
Buna göre, kişi üzerindeki vesayet, hapis halinin hukuka uygun bir şekilde sona ermesiyle kendiliğinden ortadan kalkacak.
• İCRA VE İFLAS KANUNU
Hak arama hürriyetinin daha etkin kullanılması amacıyla İcra ve İflas Kanunu'nun kanun yollarına başvuru bakımından Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na uyumunun sağlanması için düzenlemeye gidilecek. Tasdik veya ret kararına karşı borçlu ve tasdik duruşması sırasında itirazda bulunmuş olan alacaklılar, tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde istinaf yoluna, istinaf incelemesi üzerine verilen karara karşı da tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna başvurabilecek.
İcra ve İflas Kanunu'na göre, bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen nihai kararlara karşı temyiz yoluna başvurulmasına yönelik sürede düzenleme yapılacak. Bu kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilecek, temyiz yoluna başvurma ve incelemesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre yapılacak.
