AMED TV - ABD Başkanı Biden'ın imzaladığı yasa tasarısıyla TikTok'un yasaklanma ihtimali gündemde. Peki, başka ülkeler de aynı adımı atacak mı? TikTok'un özel kılan özellikleri neler?
Çinli şirket ByteDance'e ait olan TikTok, tüm dünyada son derece popüler bir platform. Her ne kadar zaman zaman olumsuz etkileri ile ilgili haberler ve raporlar gündeme gelse de başta müzik olmak üzere pek çok alanı yeniden şekillendiren bir organizma haline geldi.
Geçtiğimiz haftalarda Universal Music ile anlaşmazlığa düşmesi manşetlere yansırken uygulamanın müzik dünyasındaki etkisi yeniden gözler önüne serilmiş oldu. Şarkılar onlarca yıldır ana akımın dışında kalmış olsalar bile uygulamada organik olarak yükselebiliyor. Pazarlamacılar ayrıca bir şarkının popülerleşmesine yardımcı olmak için fenomenlerle çalışabiliyor. Hatta bazı sanatçılar, yeni şarkıların uygulamada güç kazanmasına yardımcı olacağı umuduyla TikTok fenomenleriyle özel dinleme oturumları bile ayarlıyor.
Şirketin sanatçılar ve plak şirketleriyle çalışan, lisans anlaşmalarını müzakere eden ve TikTok'un kültürel etkisini sürekli gelire dönüştürmesi için yeni yollar geliştiren küresel bir ekibi bile var.
Ayrıca 'Hot 50' ve 'Viral' şarkı listeleri özelliğini kullanıma sunarken, en popüler şarkılarını sıralamak için eylül ayında da Billboard ile ortaklık kurdu. Temmuz ayında beş ülkede TikTok Music adında özel bir müzik akışı hizmeti başlattı. Aralık ayında ise Arizona'da Cardi B, Charlie Puth ve Niall Horan gibi TikTok'un ünlü sanatçılarının yer aldığı ilk canlı, yüz yüze konserini düzenledi.
YASAKLARLA NASIL BAŞ EDECEK?
Peki, başta müzik dünyası olmak üzere pek çok alanda aktif rol oynayan TikTok yasaklanacak mı?
Aslında 2015'te ilk olarak yayınlanan ancak bildiğimiz halini 2018'de 150'den fazla pazarda 75 dilde kullanıma sunularak alan TikTok, hızlı bir şekilde dünyanın gözde platformu haline geldi. Ne var ki aylık 1 milyar aktif kullanıcıya sahip, 2016'daki lansmanından bu yana 3 milyardan fazla indirilen platform son zamanlarda yasaklarla gündemde.
ABD Başkanı Joe Biden, TikTok'un devredilmesinin, devredilmemesi halinde ise yasaklanmasının önünü açan tasarıyı bu hafta imzaladı. Tasarı ile platformun bağlı olduğu Çinli ByteDance firması, platformu devretmek zorunda kalacak. Aksi takdirde TikTok'un ABD'deki internet uygulama mağazalarından 5 ay süreyle veya tamamen çıkarılacak.
Ana şirket ByteDance, yeni yasaya ilk resmi yanıtında, sahibi olduğu Çin haber uygulaması Toutiao'da TikTok'u satma planının olmadığını belirten bir açıklama yaptı.
DİĞER ÜLKELERİ DE CESARETLENDİREBİLİR
Çin Halk Cumhuriyeti'nde devlet kontrolünde bir gazete olan Global Times'ın editörü Hu Xijin, ABD Başkanı Joe Biden'ın bu hafta imzaladığı yasanın, Washington'un popüler e-ticaret platformu Temu gibi Çin ile ilgili diğer uygulamaları hedef alacak şekilde kapsamını genişletmesine izin verebileceğini ve ABD müttefiklerini de aynı yolu izleme konusunda cesaretlendirebileceğini söyledi.
TikTok, ByteDance'in yasağı önlemek için hisselerini bir yıl içinde elden çıkarmasını gerektiren yeni ABD yasasına itiraz edeceğini belirtirken kullanıcılarının ifade özgürlüğü haklarının ihlal edildiğini ileri sürdü.
Şirket, X sosyal platformunda 'Gerçeklerin ve kanunların açıkça bizim tarafımızda olduğuna inanıyoruz ve eninde sonunda galip geleceğiz' diye yazdı.
ABD VE ÇİN ARASINDAKİ GERİLİMİ ARTIRDI
TikTok konusundaki kavga, her ikisi de ekonomik ve ulusal güvenlik çıkarlarını koruma sözü veren ABD ile Çin arasındaki gerilimi de artırdı. ABD'li milletvekilleri, uygulamanın Çinlilere ait olmasının Pekin'in ABD üzerinde, özellikle de genç beyinler üzerinde istenmeyen bir etki yaratmasına neden olabileceğinden endişe ediyor.
ABD daha önce de diğer Çinli şirketleri elden çıkarmaya zorlamıştı. 2020 yılında Çinli mobil video oyun şirketi Beijing Kunlun, federal bir emir aldıktan sonra eşcinsellere yönelik flört uygulaması Grindr'ı satmayı kabul etmişti. Anak bu defa analistler de olayı çok daha farklı bir şekilde değerlendiriyor.
New York merkezli danışmanlık firması Teneo'nun genel müdürü Gabriel Wildau, Pekin'in ulusal saygınlığının tehlikede olduğunu ve şirketin yüzde 60'ına sahip olan küresel yatırımcılar da dahil ByteDance yatırımcılarının mali çıkarlarının önüne geçebileceğini söyledi.
Ancak eğer bir satış gerçekleşirse, ABD operasyonlarını diğer her şeyden ayırmak zorunda kalacak olan TikTok için hiç şüphesiz oldukça karmaşık bir süreç başlamış olacak. Bu noktada da en çok merak edilen kısım hiç şüphesiz TikTok'un algoritmaları... ByteDance'in platformunun başarısının temelini oluşturan kullanıcıları ilgi alanlarına göre kısa videolar ile besleyen ve platformun kültürel bir ezici güç olmasını sağlayan TikTok algoritmasına ne olacağı konusunda ciddi bir belirsizlik var.
ALAMETİFARİKASI ALGORİTMASI
Bazı teknoloji uzmanları, TikTok'un ABD'de yeni teknoloji kullanılarak yeniden inşa edilmesi gerektiğini söylese de kimse bu yeni yapılanma ile platformun nasıl olacağını ya da kullanıcıların görmeye alıştığı video önerilerini ne kadar karşılayabileceğini bilemiyor.
Colorado Boulder Üniversitesi'nden Robin Burke, algoritmanın bazı yönlerinin sektördeki kişiler tarafından kopyalanabileceğini söylese de platformun bazı alanlarda rakiplerinden çok önde olduğunu ve kopyalamanın hayli zor olabileceğini belirtiyor. Burke, 'TikTok, tüm verilere sahip. ABD'deki bir işletmenin, eşdeğer bir şey inşa edebilmesinin pek mümkün olmadığını düşünüyorum. Kesinlikle hemen değil' diyor.
Algoritmalar, ByteDance'in genel operasyonlarının temelini oluşturuyor. TikTok ortaya çıkmadan önce Meta'nın Facebook ve Instagram'ının popülerliği göz önüne alındığında, bir kullanıcının sosyal bağlantılarını birbirine bağlayan teknolojinin başarılı bir sosyal medya uygulamasının sırrı olduğuna inanılıyordu.
Ancak TikTok, kullanıcının ilgisini odağına alarak oluşturulan bir algoritmanın daha güçlü olabileceğini gösterdi. CEO Shou Zi Chew de dahil olmak üzere TikTok yöneticileri, algoritmalarını Meta'nın yaptığı gibi 'sosyal grafik' üzerine oluşturmak yerine, 'ilgi sinyallerine' dayandığını söyledi.
KISA VİDEO FORMATI VE TAVSİYE İÇERİKLER...
Utrecht Üniversitesi'nden Doçent Catalina Goanta, rakiplerinin benzer ilgi alanına dayalı algoritmalara sahip olmasına rağmen TikTok'un kısa video formatıyla algoritmanın etkinliğini artırabildiğini söylüyor: 'Tavsiye sistemleri çok yaygın. Ancak TikTok'u bir uygulama olarak asıl farklı kılan şey tasarımı ve içeriği.'
Kısa video formatı, TikTok'un algoritmasının çok daha dinamik hale gelmesine ve hatta kullanıcıların tercihleri ve ilgi alanlarındaki zaman içindeki değişiklikleri bile takip edebilmesine olanak tanıyor.
Ayrıca TikTok'un oyun biriminin eski başkanı olan Jason Fung, kısa video formatının TikTok'un kullanıcı tercihlerini çok daha hızlı öğrenmesini sağladığını söyledi: 'Kısa videolar olduğundan, kullanıcının tercihiyle ilgili verileri YouTube'dan çok daha hızlı toplayabiliyorsunuz.'
Tüm bunların yanında TikTok'un kısa video pazarına erken girişi aynı zamanda şirkete büyük bir avantaj da sağladı. Instagram, 2020'ye kadar Reels'ı piyasaya sürmemişti; YouTube ise 2021'de Shorts'u piyasaya sürdü.
Carnegie Mellon Üniversitesi'nden profesör Ari Lightman, TikTok'un kullandığı bir diğer etkili taktiğin, kullanıcılarını hashtag'ler aracılığıyla halka açık gruplar oluşturmaya teşvik etmek olduğunu söyledi. Kullanıcıları halka açık gruplar oluşturmaya teşvik ederek TikTok'un kullanıcılarının davranışları, ilgi alanları, eğilimleri ve ideolojileri hakkında daha etkili bir şekilde bilgi edinebileceğine dikkat çekti.
ENDİŞELER ARTTI
Ne var ki tüm bu başarılı taktikler, formatlar, kusursuz bir algoritma ile hızla dünyanın en popüler platformlarından biri haline gelen TikTok, son günlerde kullanıcıların akımlarıyla değil de hükümetlerin endişeli yaklaşımı ve hatta yasaklarıyla gündeme gelirken geleceği de oldukça karmaşık...
ABD'li milletvekilleri ve yetkililer, TikTok'un 170 milyon ABD'li kullanıcıya ait verilere Çin devletinin ulusal güvenlik yasaları kapsamında erişebileceğinden endişe ediyor.
TikTok CEO'su Shou Chew, ABD Kongresi'nde senatoya ifade verirken...
ABD iç istihbarat ve güvenlik teşkilatı FBI'ın direktörü Christopher Wray, ByteDance'in Çin hükümeti tarafından kontrol edildiğini söyledi ve Pekin yetkililerinin, insanların TikTok'ta ne gördüklerini belirleyen algoritmayı manipüle ederek insanları etkileyebileceği konusunda uyardı.
TikTok ise tüm bu iddiaları reddediyor. TikTok'un genel müdürü Shou Zi Chew, geçen yıl Kongre huzurunda yaptığı konuşmada şunları söylemişti: 'Şunu açıkça belirteyim: ByteDance, Çin'in veya başka bir ülkenin temsilcisi değil.'
KİMLER TiKTOK'U ALMAK İSTEYEBİLİR?
ByteDance'in aralarında General Atlantic, Susquehanna ve Sequoia Capital yatırım firmalarının da bulunduğu çok sayıda ABD'li yatırımcısı var. Ancak satın alma söz konusu olduğunda neler olabileceği belirsiz.
Üstelik pek çok teknoloji analisti gibi ABD'li bir finansal hizmetler şirketi olan Wedbush Securities'teki analistler, Çin hükümetinin, insanların uygulamada gördüklerini düzenleyen TikTok'un algoritmasını da içeren bir satışı onaylamasını beklemediklerini söylüyor.
Wedbush, 'Algoritmalar olmadan TikTok'un değeri önemli ölçüde değişir' dedi.
Sıradaki ülkeler...
ABD'deki yasa tasarısı bu hafta manşetlerden düşmezken diğer ülkelerin de ABD'yi takip edip etmeyeceği merak konusu.
TikTok, verilerle ilgili endişeler nedeniyle baskı altında. Birleşik Krallık, ABD, Kanada ve Yeni Zelanda'da devlet tarafından verilen telefonlarda yasaklandı ve Avrupa Komisyonu personelinin de iş amaçlı olarak verilen cihazlarında platformu kullanması yasaklandı.
